Badjak, brandal en oelek: welke verschillende soorten sambal zijn er eigenlijk?

Er zijn tegenwoordig van allerlei soorten sambal beschikbaar maar welke officiele soorten zijn er eigenlijk? Hieronder behandelen wij de meest bekende sambal soorten. Veel van de onderstaande zijn tegenwoordig ook verkrijgbaar in verschillende uitvoeringen en verschillende soorten chilipepers maar voor nu richten wij ons op de officiële en traditionele sambals.

Sambal manis

Ben je nog geen sambal eter dan is het wellicht verstandig om te beginnen met een sambal manis. Dit is de mildste vorm van sambal die vaak een zoetige smaak heeft met een vleugje hitte. Je kan dan ervaren of sambal wel iets voor jou is. Deze sambal leent zich verschikkelijk goed voor op een boterham met kaas of pindakaas. Daarnaast kan je met deze sambal ook goed je wokgerecht op smaak brengen maar net zo goed ook je broccoli of stampot. Als beginner is het belangrijk gewoon voorzichtig en langzaam te beginnen met sambal manis zodat pittig ook een plezierige ervaring voor jou is.

Sambal badjak

Wil je de volgende stap nemen in je sambal experience dan is sambal badjak een goede keuze. Ook voor ervaren eters is dit een goede sambal vanwege de extra smaak die deze sambal met zich mee neemt. Bij badjak worden de pepers namelijk eerst gebakken waardoor ze een zachtere smaak krijgen. Daarnaast wordt er ook ui en knoflook meegebakken waardoor deze sambal iets meer diepte krijgt dan een sambal manis. Door de toevoeging van deze ingrediënten en het bakken wordt ook de hitte wat milder. Een sambal die echt super smaakvol is en over het algemeen voor iedereen geschikt is die een beetje pittig al gewend is.

Sambal oelek

Deze sambal is in feite een basis vorm van alle andere sambal soorten. Deze basis bestaat uit chilipepers (in het indonesisch ook wel Lombok genoemd), zout en azijn. Deze worden met grof geweld plat gestampt zodat het een smeuïg mengel wordt dat wij sambal noemen. Doordat er weinig ingrediënten worden gebruikt is dit vaak een sambal die gebruikt worden om verschillende soorten gerechten van pit te voorzien. Hij geeft immers alleen de smaak van peper af. Met name in aziatische gerechten en restaurants is dit de basis die daar beschikbaar is. Ideaal voor soepen, marinades en sauzen.

Sambal brandal

Sambal brandal kun je zien als een sambal badjak 2.0 of misschien zelfs wel 3.0. Dit is ook een gebakken sambal met ui en knoflook waar vaak kemirnoten en limoenblad aan wordt toegevoegd. Wat je echter wel in de gaten moet houden is dat deze sambal echt een stuk heter is dan badjak. Brandal is namelijk een afgeleide van het indonesische woord Berandal wat zoiets als deugniet betekent. Dat zegt wellicht al genoeg.

Sambal Peteh

Vaak een milde sambal (ook wel in pittigere vormen te krijgen overigens) die wordt gemaakt met peteh bonen, welke ook wel stinkbonen worden genoemd. Peteh is wel iets dat vind je lekker of je hebt er een hekel aan. Het is dus echt een kwestie van gewoon een keer proberen om te zien of dit iets voor jou is.

Sambal Ketjap

Ergens is deze sambal wel een beetje een gekke sambal in het rijtje want het overgrote deel van de ingredienten is niet chilipeper maar jaja ketjap. Een combinatie van verschillende soorten ketjap geven deze sambel een heerlijk diepte. Vergis je echter niet, deze sambal wordt vaak gemaakt met hele hete pepers. Zeker bij de surinaamse toko of bij een chinees eethuisje moet je even checken naar de hitte. Super lekker maar kan super heet zijn.

Sambal Djeroek

Deze sambal is vrij uniek omdat het een zure frisse smaak heeft. Voor de sambal djeroek wordt namelijk gebruik gemaakt met citrusvruchten. Denk hierbij aan limoen, citroen maar ook bijvoorbeeld sinasappel. Dit geeft je gerechten een lekkere frisse smaak.

Sambal Trassi

Ook deze sambal is een afgeleide van sambal badjak met het grote verschil dat er gebruik is gemaakt van Trassi. Trassi is een pasta welke gemaakt is van gefermenteerde garnalen. Met name in de aziatische keuken wordt dit veel gebruikt door haar unieke smaak en geur. Een dikke aanrader om te proberen door de unieke smaak.

Surinaamse sambal

Het verschil tussen deze en andere sambal is met name het gebruik van verschillende soorten chilipeper. Met name habanero, adjuma en madame jeanette pepers worden in deze sambal gebruikt. Deze sambal kenmerkt zich ook doordat deze over het algemeen een stuk heter zijn dan meer traditionelere sambals zoals hierboven. Dat gezegd hebbende is het wellicht een tikkeltje te heet voor de gemiddelde eter maar aan de andere kant is het ook een kwestie van doseren. De pepers die hiervoor worden gebruik zijn namelijk wel erg smaakvol en geeft echt een extra diepte aan je gerechten zoals roti.

Rauwe sambal

Ondanks dat dit niet een officiele soort naam is voor sambal zijn er ook een aantal sambals die helemaal niet gebakken worden. Deze bestaat vaak uit zeer fijn gehakte sambal die vervolgens in zuur worden bewaard. Eventueel worden hier andere ingrediënten toevoegd om meer smaak toe te voegen. Dit soort sambal wordt in de surinaamse keuken veel gebruiken en is geeft gerechten een broodjes een wat frissere smaak. Zeker de moeite waard om te proberen als je bijvoorbeeld Atjar en augurk lekker vindt.

Andere soorten sambal

Ondanks dat de bovenstaande sambal echt niet compleet is kan je dit wel zien als de basis traditionele sambals die er zijn. Veel van de andere sambal soorten zijn een variatie van deze soorten met het verschil dat er naast andere ingrediënten ook wordt gespeeld met verschillende pepers. Uitzonderlijk is bijvoorbeeld het gebruik van super hete pepers zoals de Carolina Reaper en de Bhut Jolokia (Naga Jolokia) maar ook de Scorpion pepper. Allemaal stuk voor stuk heerlijk pepers maar pas, ook knetter heet. Geniet vooral van al de lekkere pepers maar probeer het ook aangenaam te houden zodat het een plezierige ervaring blijft.